Dr Piotr Niedziałkowski

COVID-19 to zakażenie dróg oddechowych wywołane wirusem SARS-CoV-2. Objawy zwykle obejmują gorączkę, kaszel, ból gardła, zapalenie spojówek, duszność, bóle mięśniowe i ogromne zmęczenie, a także zmiany w odczuwaniu zapachu i smaku. Trzeba także zwrócic uwage na skutki uboczne koronawirusa.
Choroba może przebiegać w różnym nasileniu - od postaci łagodnej, przez zapalenie płuc, ciężkie zapalenie płuc, zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS), posocznicę, po wstrząs septyczny. Załamanie stanu zdrowia może być nagłe i skończyć się śmiercią.
Wyniki badań obrazowych płuc są prawie zawsze nieprawidłowe (zwykle obustronne nacieki), zaś w badaniach laboratoryjnych wykrywamy leukopenię, podwyższony poziom dehydrogenazy mleczanowej, D-dimerów, fibrynogenu, transaminaz, CRP, czasami bilirubiny oraz przedłużony czas protrombinowy.
Diagnozę potwierdza dodatni test PCR, a przebyte zakażenie widoczne jest w dodatnich testach na obecność przeciwciał anty SARS–CoV-2-IgG.

Skutki uboczne koronawirusa - powikłania

Nasza wiedza o chorobie ciągle ewoluuje. Nowe wyzwania stanowią nieuniknione mutacje wirusa, niewydolność służby zdrowia oraz późne powikłania. W przypadku pierwszych wersji wirusa ryzyko ciężkiego przebiegu wzrastało wraz z wiekiem. Obecnie dotyczy też osób młodych. Wydaje się, że częściej chorują kobiety, ale choroba ma cięższy przebieg u mężczyzn.
Zwiększone ryzyko przebiegu COVID-19 występuje min. u pacjentów z chorobami i stanami współistniejącymi, takimi jak: przewlekła niewydolność nerek, POCHP, cukrzyca, leczenie immunosupresyjne, choroby nowotworowe, otyłość, niewydolność serca, palenie tytoniu, nadciśnienie, czy niedobory odporności i niedobory żywieniowe oraz przewlekły stres.

Piętno wirusa

Wiedza o powikłaniach późnych jest jeszcze mała, ale mamy coraz więcej doniesień na ten temat. Od dawna wiadomo, że każda infekcja wirusowa może odcisnąć piętno na organizmie, nie tylko w formie obecności przeciwciał, ale też w postaci różnego rodzaju modyfikacji procesów życiowych.
Wirusy mogą działać onkogennie, powodować włóknienie tkanek, bytować przez całe życie w organizmie człowieka (jak np. wirus opryszczki), powodując przewlekły stan zapalny i osłabienie układu odpornościowego, czy też pogarszać przebieg chorób już istniejących. Ich efekty mogą być widoczne w zależności od tropizmu wirusa (selektywnego wyboru tkanki, którą atakuje) i jego indywidualnych właściwości.
COVID-19 jest o tyle ciekawy, że reakcje tkanek na zakażenie SARS-CoV-2 są różne w różnych narządach. Wykazano tropizm SARS-CoV-2 w stosunku do pneumocytów płuc i enterocytów powierzchni jelit, szczególnie w śmiertelnych przypadkach, a także do nerek, wątroby, serca i mózgu.

Skutki uboczne koronawirusa - objawy długoterminowe

Podczas gdy większość osób z COVID-19 wraca, czasem po dłuższym czasie, do zdrowia, niektórzy pacjenci mogą mieć objawy, które utrzymują się przez miesiące. Dotyczy to również osób, które przeszły chorobę bezobjawowo. Najczęściej zgłaszane objawy długoterminowe to:
• zmęczenie;
• duszność;
• kaszel;
• zapalenie spojówek;
• dyskomfort w nosie;
• bóle stawów;
• bóle w klatce piersiowej;
• trudności z myśleniem i koncentracją ( „mgła mózgowa”);
• depresja;
• bóle mięśniowe;
• bóle głowy;
• okresowa gorączka;
• szybkie bicie serca („kołatanie serca”).
Jak widać, długoterminowe powikłania mogą dotyczyć wielu układów i narządów:
• układ sercowo-naczyniowy: zapalenie mięśnia sercowego, niewydolność serca;
• układ oddechowy: zaburzenia czynności płuc, np. włóknienie;
• nerki: ostre uszkodzenie nerek i w konsekwencji niewydolność nerek;
• dermatologiczne: wysypka, wypadanie włosów;
• neurologiczne: problemy z węchem i smakiem, problemy ze snem, trudności z koncentracją, problemy z pamięcią;
• psychiatryczne: depresja, lęk, zmiany nastroju.

Co zmienił COVID?

Nie wiemy jak długo powyższe zaburzenia mogą się utrzymywać, powodując dysfunkcje organizmu, a nawet zagrożenie życia. Dlatego tak ważne jest ich wczesne wykrywanie, które powinno pozwolić na szybkie leczenie i długotrwałą remisję.
W tym miejscu chciałbym podkreślić znaczenie profilaktycznego wykonywania badań. Pacjenci, którzy badają się regularnie mogą porównać wyniki po przechorowaniu COVID z poprzednimi badaniami. Dzięki temu możemy ustalić co zmienił COVID, a co było zaburzone już wcześniej.
Pacjentom, którzy przebyli zakażenie wirusem SARS-CoV-2 zalecam wykonanie po 3 i 6 miesiącach od przechorowania poniższych badań:
• spirometria (badanie czynnościowe układu oddechowego);
• RTG klatki piersiowej (PA + profilowe) lub tomografia komputerowa płuc wysokiej rozdzielczości (HRCT) – w celu wykluczenia procesu włóknienia;
• MRI głowy z opcją angio – w celu wykluczenia mikrozatorów i zmian degeneracyjnych;
• EKG – ocenę rytmu serca;
• echokardiogram – ocenę mięśnia sercowego;
• USG jamy brzusznej – wykluczenie stanów zapalnych, powiększenia wątroby lub śledziony, czy powiększenia węzłów chłonnych;
• pomiary ciśnienia tętniczego krwi oraz tętna;
• pulskoksymetria (wysycenie krwi tlenem);
• morfologia z rozmazem, CRP, troponiny, peptyd natriuretyczny typu B, D-dimery, AST, ALT, GGTP, bilirubina, LDH, fibrynogen, czas protrombinowy, ferrytyna, subpopulacje limfocytów, profil cytokin.

Jak wspomóc układ odpornościowy?

Należy pamiętać, że każda choroba przewlekła, lub niedobory żywieniowe, prowadzą do osłabienia skuteczności układu immunologicznego. A to osłabiony układ immunologiczny jest przyczyną tego, że wirus SARS-CoV-2, lub każdy inny, może swobodnie rozwinąć się w naszym organizmie i wywołać poważną chorobę.
Jednak powikłania późne po COVID-19 nie potrzebują już udziału wirusa. Ani osłabiony ani pobudzony układ immunologiczny nie jest w stanie skutecznie przywrócić równowagi zdrowotnej. Dlatego musimy go wspomóc, wprowadzając określone działania, w tym leczenie farmakologiczne. Możemy pomóc naszym komórkom w powrocie do homeostazy wyrównując wszelkie zaburzenia na poziomie narządów i układów, czy uzupełniając niedobory i spożywając mało kaloryczne, acz odżywcze posiłki i prowadząc zdrowy tryb życia.
Pamiętajmy, że tylko zadbany organizm jest w stanie zwalczać wszelkie infekcje, niezależnie od nazwy wirusa czy bakterii. Inwestujmy więc w zdrowie, bo nic cenniejszego nie mamy!


Dr n. med. Piotr Niedziałkowski – alergolog, lekarz medycyny estetycznej, Prezes Polskiego Towarzystwa Lekarzy Medycyny Estetycznej POLME, właściciel Centrum Estetyki Medycznej w Warszawie.
www.centrumestetykimedycznej.pl