Kamilla Mielniczek

Wiemy, że noworoczne postanowienia zazwyczaj nie działają – widzimy to dookoła i mówią o tym nasze doświadczenia. Tymczasem rezygnowanie z celów nie jest obojętne dla naszego samopoczucia. Nawet jeśli od początku mieliśmy słabą motywację, to kapitulacja wiąże się ze spadkiem wiary w swoją siłę, sprawczość, kontrolę. Pojawiają się wyrzuty sumienia, gorsze myślenie o sobie.
Warto więc wiedzieć, co jest główną przyczyną tych niepowodzeń, aby nie powtarzać błędów.

Po pierwsze - brak konkretnego planu

Naszym noworocznym postanowieniom o zmianie nawyków najczęściej nie towarzyszą ustalenia, jak je wprowadzić w życie. Nie tworzymy planów ich realizacji. Jedynie rzucamy hasło, zupełnie jakby to miało wystarczyć. I robimy tak pomimo świadomości, że w ten sposób zaprzepaściliśmy już mnóstwo obietnic składanych sobie nie tylko w Nowy Rok.
Poza tym jeśli postanowienie nie zostało poprzedzone solidną refleksją, najczęściej brzmi tak ogólnie, że nie wiadomo do końca, jak starać się o to, co sobie przyrzekliśmy i po czym poznać ewentualne zbliżanie się do celu.

Noworoczne postanowienia - know how

Aby tym razem było inaczej, przygotujmy się wcześniej. Przemyślmy, czego potrzebujemy, aby realizować zamierzenia i jak to wkomponować w codzienność. Są postanowienia niewymagające szczególnej organizacji, np. „będę czytać więcej książek”, „zacznę chodzić na fizjoterapię”, „będę wykonywać zadania na dwa dni przed terminem”. Jednak również w tych sytuacjach konieczna jest refleksja nad tym, kiedy chcę to robić, czy muszę zrezygnować z czegoś innego, jak będę wzmacniać swoją motywację, co mi ułatwi wytrwanie w nowym nawyku itp.
Natomiast przy postanowieniach typu „zacznę zdrowo się odżywiać” czy „zdobędę nowe kwalifikacje”, musimy starannie rozplanować wszystkie czynności. Zwykle w Nowy Rok nie mamy nawet wizji takiego projektu. To oczywiście skazuje nasze cele na porażkę.

Po drugie - brak wsparcia

Współdziałanie jest niezastąpionym zasobem w drodze do realizowania własnych dążeń. Dwie osoby mogą nawzajem się motywować, dopingować, czerpać ze swojego doświadczenia. Już samo włączenie elementu towarzyskiego w osiąganie celu, wpływa pozytywnie na nasze starania i ich efekt. Niestety, na początkowym etapie wcielania w życie noworocznych decyzji najczęściej jesteśmy zupełnie sami.
Mobilizująco działa opowiedzenie innym o swoich planach. Wówczas cel nabiera bardziej obiektywnego charakteru i pojawia się pewnego rodzaju zobowiązanie, również przed otoczeniem, do wypełnienia postanowień. Świadomość, że ktoś obserwuje nasze postępy uruchamia dodatkowe siły związane z dążeniem do uniknięcia kompromitacji.

Po trzecie - małe kroki

Sylwester i Nowy Rok sprzyjają wszystkiemu, co spektakularne, więc być może dlatego również postanowienia mają charakter bardziej rewolucyjny niż ewolucyjny. A to właśnie zmiany wprowadzane stopniowo mają większe szanse na zaistnienie.
Jeśli postawimy przed sobą zadanie wymagające ogromu wysiłku i do tego nie będziemy mogli czerpać motywacji z osiąganych po drodze sukcesów, szybko wycofamy się z naszych planów.
Niestety, im więcej porażek, tym trudniej rozpoczynać wciąż od nowa, bo utrwala się przekonanie, że to, czego pragniemy jest nie do zrobienia. Wiele eksperymentów psychologicznych udowodniło nieporównywalne do innych bodźców znaczenie nadziei dla wytrwania w bardzo trudnym zadaniu. Osiąganie kolejnych etapów zmiany, czyli doświadczanie małych zwycięstw, pozwala wierzyć w powodzenie całego przedsięwzięcia.
Ponadto taka strategia umożliwia stopniowe podnoszenie poprzeczki dzięki nabywanemu doświadczeniu i w rezultacie prowadzi do lepszych efektów końcowych.

Po czwarte - racjonalna decyzja

Znaczący dla niepowodzeń przy realizowaniu planów na nowy rok jest też moment ich powstawania. Gdy jesteśmy wypoczęci, bardziej pozytywnie nastawieni, a życie jeszcze nie wróciło do swojego naturalnego pędu po świątecznej przerwie, wydaje się nam, że damy sobie radę, mamy chęci, zapał. W zderzeniu z codziennością takie przeżywanie własnych możliwości słabnie, m.in. dlatego, że zaczynamy urealniać nasze pomysły.
Postanowienia noworoczne mają to do siebie, że pojawiają się pod wpływem silnych emocji, które sprzyjają dużej motywacji. Ponieważ te wyjątkowe okoliczności szybko przemijają, również ulotne okazują się nasze decyzje.

Pierwsze lepsze nie jest dobre

Trwałe postanowienia nie mogą zapadać przypadkowo. Najlepiej jeśli decydujemy się podjąć wyzwanie pod wpływem bodźca, który uświadomił nam straty związane z dotychczasową sytuacją (np. choroba wynikająca z nałogu), lub szanse płynące ze zmiany („dostanę awans, jeśli poprawię znajomość języka obcego”), albo zaistniały inne warunki zwiększające określoną potrzebę („chce schudnąć do ślubu”).
Tymczasem Nowy Rok nie daje impulsu do pracy nad konkretną rzeczą, ale do formułowania postanowień o jakimś nowym otwarciu. Dowodzić tego mogą statystki, według których większość ludzi porzuca noworoczne pomysły, jeśli nie uda się im rozpocząć realizacji natychmiast.
Pod wpływem chwili ludzie często składają sobie obietnice zmiany w kwestiach, które od dawna są ich problemem, mają charakter utrwalony i niejeden raz ponieśli porażkę, próbując radzić sobie z nimi. Nie trudno się dziwić, że takie postanowienie rzucone przy okazji Nowego Roku nie ma żadnej szansy.

Czy to ma sens?

Ponieważ często porzucamy noworoczne plany zanim jeszcze zdążyliśmy sprawdzić, jak nam idzie ich wprowadzanie, prawdopodobne jest, że od początku nie traktujemy sprawy zbyt poważnie, nie wierzymy w powodzenie, nie do końca wiemy, czy nam zależy.
Podstawą wytrwania w procesie zmiany jest poczucie znaczenia tego, co robimy. Jeśli nie wiemy, z czym dobrym wiąże się zmiana, jaką ma wartość i czy rzeczywiście to jest teraz dla nas priorytetem, najpewniej poddamy się już przy pierwszych niepowodzeniach.

Sprytne wyznaczanie celów

Podsumowaniem opisu przyczyn porażki noworocznych postanowień, niech będą zasady zaproponowane w modelu SMART. Zatem jakie powinny być noworoczne zobowiązania?
• Konkretne (ang. specific)
• Mierzalne (ang. measurable)
• Atrakcyjne (ang. attractive) i osiągalne (ang. achievable)
• Realistyczne (ang. realistic) i istotne (ang. relevant)
• Terminowe (ang. timely defined)
Jeśli w tym roku nasz cel będzie doprecyzowany, ważny dla nas, możliwy do zrealizowania przy posiadanych zasobach i określony w czasie, a jego efekty da się monitorować, z dużym prawdopodobieństwem ogłosimy sukces tego noworocznego postanowienia!